کارزار (پویش) فرهنگی اجتماعی کاهش مصرف آب شهروندان مشهدی
فهرست مطالب
مقدمه
کمبود آب یکی از چالشهای اساسی کنونی کشور ایران است؛ که به دلیل رشد جمعیت، تغییرات آب و هوا و مصرف بالا، و در نتیجه شرایط ناپایدار منابع آبی، رخ میدهد. آب، منبع زندگی برای همه موجودات زنده است و به جهت اهمیت و ضرورت آن، باید روشهای مبتنی بر شرکت عمومی مردم به منظور مدیریت و استفاده صحیح از منابع آبی ارائه شود. یکی از رویکردهای نوآورانه برای دستیابی به این امر، استفاده از رویکرد کارزارهای تعاملیِ برخط و حضوری (Campaign) است.
یکی از دلایل اصلی برای طراحی پویشهای مردمی در شرایط بحران آبی، افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات کمبود آب و اثرات آن بر زندگی روزمره است. لذا با طراحی این پویشها با رویکرد مدیریت مصرف آب، افراد را با راهکارهای صرفهجویی در مصرف آب آشنا نمود. علاوهبر این، راهاندازی پویشهای مردمی در جهت اصلاح سیاستهای مربوط به مدیریت منابع آب نیز امری ضروری است.
از آنجایی که مصرف آب در بخش شرب، نقشی مهم در تأمین منابع آب شرکت آب و فاضلاب دارد، لازم است پویشهای مردمی برای تغییر الگوهای مصرف آب و نیز اصلاح رویههای جاری و پنداشت عامه مردم طراحی شوند. پویشهای مردمی میتوانند از طریق افزایش آگاهی، جمعآوری منابع مالی، آشنایی با انجام پروژههای مدیریت منابع آب و فشارهای اجتماعی، در حل مسئله کمبود آب کمک نمایند.
هدف طرح
هدف اصلی طرح حاضر، طراحی و پیادهسازی مجموعه برنامههای فرهنگی اجتماعی نوآورانه با همکاری سکوهای برخط و غیر برخط در سطح شهر مشهد است که مصرفکنندگان آب را تشویق میکند تا با آگاهی از وضعیت فعلی و شرایط اقلیمی، نسبت به اصلاح الگوی مصارف خود از طریق راهکارهای اجرایی مختلف اقدام نمایند. در این طرح شده تا با ایجاد یک تجربۀ جذاب و تعاملی، انگیزۀ لازم در کاربران برای اصلاح رفتار در مصرف آب ایجاد شود.
روش کار
تیم نجات آب، یه عنوان یکی از برترینهای رویداد نوآوریهای اجتماعی آب شهری (آبینو)، اولین پویش طرح حاضر را، با عنوان «مأموریت راز شهر» در محدوده مطالعاتی طرح مشهد؛ شهر حساس به آب اجرا کرد. مأموریت راز شهر، مجموعه بازی فکریهایی است؛ که شامل مأموریتهای مختلف در سطح شهر با محوریت آموزش راهکارهای مدیریت مصرف آب به مخاطبین هدف، جهت یافتن گنجینه پنهان آب و نجات شهر از بحران کم آبی میباشد؛ که اولین مأموریت، با نام «کاوشگران آب» با هدف معرفی تجهیزات کاهنده مصرف آب به خانوادهها و آگاهیرسانی از میزان صرفهجویی ناشیاز استفاده از این تجهیزات طراحی شد. در این بازی سعی شد تا ضمن آشنایی مخاطب با تجهیزات کاهنده مصرف آب و محل نصب آنان در خانه، یادگیری به صورت عمیق در ذهن مخاطبین نهادینه شود.
گفتنی است این سبک آموزشی در قالب بازیهای معمایی، مناسب برای تمامی ردههای سنی طراحی شد؛ که با تعریف سلسله مأموریتهای راز شهر در آینده ادامه مییابد و در دومین بازی، آشنا نمودنِ شهروندان با روشهای کاهش مصرف آب واحد مسکونی از طریق رعایت الزامات مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان، مورد هدف قرار گرفته است. همچنین پیادهسازی بازی در بستر تارنمای شهر حساس به آب و همچنین شبکه آموزشی دانشآموز (شاد) نیز از دیگر رویکردهای توسعه بازی به شمار میآید.
مراحل اجرا
- فضای برگزاری پویش:
از آنجایی که طرح بازیوارسازی در یکی از شهرکهای مسکونی واقع در منطقه یک خدمات آب و فاضلاب در حال اجرا بوده به این منظور، گروههای خانوادگی در طرح ایجاد شده و مباحث مدیریت مصرف به ایشان آموزش داده میشود، اولین پویش تیم نجات آب در قالب بازی معمایی کاوشگران آب، برنامهریزی شد.
جلسه توجیهی جهت ارائه قوانین حاکم بر بازی و نحوه دستیابی به پاسخ نهایی برای کلیه اعضای شهرک ابوذر برگزار شد. جذب مخاطب در مسابقه از طریق نصب بنر و تماس تلفنی انجام شد. و پویش در یک روز جمعه در محل مسجد شهرک و با حضور ۷۰ نفر در قالب ۲۱ تیم برگزار شد.
- توضیحات ابتدایی بازی:
تیم تحقیق و پژوهش بازی کاوشگران آب، پس از مطالعه بر روی تمامی تجهیزات کاهنده مصرف آب، سه بسته بازی، حاوی معماهای غیر متفاوت طراحی نمودند؛ که این بسته شامل صفحه اصلی بازی، یازده عدد کارت دو رو (پشت کارت حاوی تصویر اقلام کاهنده و روی کارت توضیح خلاصه در مورد آن وسیله) و نشانگری به شکل چاه (جهت قرارگیری در محل پاسخ نهایی بازی) است؛ که هر تیم با پاسخ به معماها (سر نخها)، نقطه نهایی روی نقشه را مشخص میکنند.
- برگزاری پویش مسابقه:
روز جمعه ششم مهر ماه سال ۱۴۰۳، مسابقه در مسجد شهرک و با حضور خانوادهها در قالب ۲۱ تیم و مجموع ۷۰ نفر برگزار شد. در این مسابقه که با ارائه توضیحات طراحان آغاز شد، در مدت زمان ۲۰ دقیقه، ۵ تیم به پاسخ صحیح دست پیدا کرده؛ که جوایز به آنان اهدا شد.
پیش از آغاز مسابقه نیز، انواع تجهیزات کاهنده مصرف آب و میزان کاهش آب در اثر استفاده از هر تجهیز، از طریق میز آزمایش تجهیزات کاهنده مصرف و توسط گروه مروجین مصرف بهینه، تبیین و تشریح شد.
وضعیت بهروز شده طرح
اولین پویش از سلسله مأموریتهای راز شهر، با عنوان «کاوشگران آب» با استقبال خوب ساکنین شهرک مواجه شده و نتایج نظرسنجی نیز از اقبال مردم به این سبک از آموزش حکایت دارد. نتایج نظرسنجی به شرح زیر میباشد.